Getuige van een rijk verleden
Je kent het wellicht wel, dat vreemde gebouw dat boven een gesloten muur komt piepen in de Willem Lepelstraat. De combinatie van een oude bakstenen constructie met een modern dakje erop intrigeert menig voorbijganger.
Deze bakstenen zijn de enige verwijzing naar het ziekenhuiscomplex Ter Zieken. Daarvoor moeten we terug naar 1596. Ter Zieken was een rechthoekig complex, omgeven door een muur. De toegangspoort was gelegen in de Willem Lepelstraat.
Het werd binnen de stadsmuren opgebouwd ter vervanging van het ziekenhuis dat nabij het Papenmoer, het huidige Harmoniepark, gesitueerd was en vooral dienst deed als ziekenhuis voor melaatsen, maar dan buiten de stadsmuren. Dat werd in 1230 opgericht en in 1580 verwoest.
De kapel werd nadien gebruikt als pakhuis en huurkazerne. In 1990 werd het een privewoning en in 1995 nog eens grondig gerenoveerd.
Melaatsheid teruggedrongen
Het complex in de Willem Lepelstraat had aan de straatzijde een gebouw waarin de keuken, de eetzaal, het ziekenhuis en de spreekkamer waren ondergebracht. Daarachter waren een koer met een waterput en een binnentuin aanwezig. Als laatste zou de kapel gebouwd zijn.
Sommige bronnen melden dat er nog 21 afzonderlijke cellen voor melaatsen geweest zijn in een achterbouw, maar andere bronnen melden dat er geen leprozenhuis meer aanwezig was na de verhuis.
Detail van de volledige kaart, raadpleegbaar in het Felixarchief, waarop de naam Ter Siecken duidelijk is terug te vinden (kaart Verbiest, ca 1662 – Felixarchief). Liefhebbers kunnen op de kaarten van Scribani (titel Blaeu) uit 1649 ook de kapel met toren op de tekeningen terugvinden (ook raadpleegbaar in het Felixarchief: www.antwerpen.be/nl/overzicht/felixarchief).
In 1783 was het klooster achterhaald, omdat melaatsheid was teruggedrongen, en het werd door Jozef II afgeschaft. De Franse bezetter gebruikte de gebouwen nadien als militair hospitaal om ze in 1798 dan toch openbaar te verkopen.
In het ondergrondse stooklokaal van de Fierensblokken werden nog muurrestanten gevonden van het verdwenen ziekenhuiscomplex.
Pakhuis en huurkazerne
Het merendeel van de gebouwen werd afgebroken, maar de kapel bleef bestaan en werd als pakhuis gebruikt door Ferdinand Meeus in de 2de helft van de 19de eeuw. Tijdens het interbellum kreeg de kapel een nieuw leven als huurkazerne, genaamd de Spekkas.
In 1990 besloten Frank en Hedy Somers -Verhoeven de kapel, die ondertussen tot een ruïne was verworden, om te vormen tot een woning. De Brusselse architect Luc Maes tekende voor hen de plannen. De oude muren werden geconserveerd en daarbinnen liet hij een nieuwbouwconstructie optrekken.
Muurrestanten onder Fierensblokken
Wie eens door de openstaande poort kan binnengluren, kan een indrukwekkend hardstenen rondboogportaal in barok ontdekken. Het gebouw is opgetrokken in traditionele bak- en zandsteenstijl met speklagen en was oorspronkelijk een éénbeukige kapel.In 2015 vond het gebouw een nieuwe eigenaar die er eveneens over waakt dat dit stukje geschiedenis bewaard blijft voor de toekomst. In de jaren 60 van de vorige eeuw zijn tijdens werkzaamheden aan het stooklokaal van de Fierensblokken even muurrestanten van de verdwenen gebouwen van het ziekenhuiscomplex tevoorschijn gekomen, maar verder zal enkel nog de meer dan 400-jarige kapel de enige zichtbare getuige zijn van het ooit grootse en rijke Ter Siecken. (tekst en foto’s Keith Baert)
